Jaka jest jakość wody w Polsce? W niniejszym artykule postaramy się pokrótce omówić najczęstsze problemy z jakością wody, zarówno z własnych ujęć wodym jak i z wodą dostarczaną przez wodociągi.
Najczęstsze problemy z jakością wody
Aby odpowiedzieć na pytanie, jaka jest najlepsza jakość wody, należałoby najpierw zastanowić się, do jakich celów ma być wykorzystana. Czym innym jest odpowiednia jakość wody do picia, mogąca nawet wpłynąć na stan zdrowia człowieka, a czym innym woda wykorzystywana do celów przemysłowych. Profesjonalne stacje uzdatniania wody powinny kondycjonować wodę, dostosowując ją do wymagań wynikających z jej przeznaczenia. Niemniej, najogólniej rzecz biorąc, najczęściej występujące problemy z wodą w Polsce to mnogość zanieczyszczeń organicznych w przypadku wody studziennej, wysokie zawartości żelaza i manganu, wysoka twardość wody, a także smak i zapach chloru w przypadku wody z sieci wodociągowych. Uzdatnianie wody ma na celu poprawić jakość wody i sprawić, aby jak najwięcej tych problemów zostało zażegnanych.
Zanieczyszczenia chemiczne i biologiczne wody
Znajdujące się w wodzie zanieczyszczenia biologiczne i chemiczne mogą być niebezpieczne dla zdrowia. Zagrożenie dla zdrowia człowieka stanowią zarówno wirusy, bakterie, w tym charakterystyczne dla wody ze studni odzwierzęce bakterie kałowe, jak i zanieczyszczenia chemiczne, w tym obecność pestycydów czy azotanów. Jeśli woda pobierana jest ze studni na terenach rolniczych, ryzyko obecności zanieczyszczeń chemicznych jest tym większe. Dlaczego? Ponieważ w rolnictwie używa się środków chemicznych do uzupełnienia niedoborów składników odżywczych, umożliwiając znaczne zwiększenie tempa wzrostu upraw. Pestycydy to substancje używane do zwalczania szkodników w rolnictwie, które mogą przedostawać się do wód gruntowych i powierzchniowych. W wodzie znajdować mogą się też metale ciężkie, takie jak ołów, rtęć, kadm, chrom, które mogą przedostać się do wód z różnych źródeł, w tym ze zrzutów przemysłowych i odpadów.
Wysoka twardość wody i jej wpływ na zdrowie
Twarda woda to wynik obecności w niej jonów wapnia i magnezu. Twardość wody przeznaczonej do spożycia zwykle waha się w przedziale 60-500 mg węglanu wapnia na dm3, przy czym twardość ogólna wody określa sumaryczną zawartość i jonów wapnia, i magnezu. Czy spożycie dużej ilości rozpuszczonych soli wapnia w twardej wodzie ma wpływ na zdrowie? Jeśli ilość ta będzie mieścić się w normach rozporządzenia Ministra Zdrowia (do 500mg CaCo3/l) to nie powinna wpływać na nas zdrowotnie. Może być jednak przyczyną powstawania kamienia kotłowego w urządzeniach mających kontakt z wodą np. w czajnikach, ekspresach, ale też wszędzie tam, gdzie strumień wody z nadmiarem wapnia pozostawi osady, np. na ceramice łazienkowej. Armatura i sprzęty mogą wówczas nosić ślady żółtych zacieków, które z biegiem czasu przyjmą postać osadzającego się kamienia. Charakterystyczna będzie też mętność wody.
Nadmiar związków żelaza i manganu
Jeśli w wodzie znajduje się zbyt wiele związków żelaza, uwidacznia się to pod postacią rdzawego koloru wody (czasami ceglanego, czasami brązowego). Jej smak i zapach staje się metaliczny. Nadmiar żelaza może powodować osadzanie się rdzy w wielu elementach instalacji hydraulicznej. Rdzawy nalot może zająć rury i powodować ich korozję. Z kolei mangan objawia się w formie czarnych, smolistych cząsteczek. Taką postać przyjmuje, kiedy — podobnie jak żelazo — utlenia się do formy nierozpuszczalnej. Podobnie też jak żelazo, cząstki manganu osadzają się wewnątrz rur oraz na elementach urządzeń AGD, także na armaturze.
Sposoby rozwiązywania problemów z jakością wody: Filtry wody — jakie są rodzaje i jak działają?
Filtracja wody to sposób na to, aby z kranu popłynęła lepszej jakości, uzdatniona woda.
Najprostsze filtry do wody występują już nawet w dzbankach filtracyjnych — filtr węglowy zatrzymuje niepożądane w wodzie cząsteczki na zasadzie adsorpcji. Świetnie radzi sobie z usuwaniem nadmiaru chloru, używanego do dezynfekcji wody przez wodociągi miejskie. Chlorowanie wody nadaje jej specyficzny zapach, który znika wraz z pozbyciem się chloru.
Z kolei efektywne filtrowanie wody w domu za pomocą metody odwróconej osmozy spowodowało, że wielu mieszkańców gospodarstw domowych zaczęło montować filtry do wody wykorzystujące właśnie półprzepuszczalną membranę. Odwrócona osmoza nie tylko może pomóc w pozbyciu się z wody zanieczyszczeń stałych, ale usuwa też mikroskopijne bakterie i wirusy, których nie widać gołym okiem.
Zmiękczacze wody zaś przeprowadzają swoistą wymianę jonów wapnia i magnezu na jony sodowe (NaCl), pozyskiwane ze specjalnej solanki. Proces zmiękczania to tak zwana wymiana jonowa. Twarda woda przepływa przez złoże zmiękczające, a jony wapnia i magnezu w wodzie są adsorbowane na żywicy zmiękczającej, jednocześnie uwalniając jony sodu. Ta wymiana jonowa powoduje, że woda staje się miękka, ponieważ jony wapnia i magnezu są z niej usuwane i zastępowane jonami sodu.
W przypadku występowania żelaza w formie rozpuszczonej konieczne jest przekształcenie go w formę cząstkową lub stałą, aby ułatwić jego usunięcie. W tym celu zazwyczaj stosuje się proces utleniania. Substancje utleniające, takie jak chlorek żelaza lub nadmanganian potasu dodawane są do wody, aby przekształcić rozpuszczone żelazo w formę cząstkową, której łatwiej jest usunąć w następnych etapach. Żelazo w formie nierozpuszczalnej zatrzymywane jest na specjalnej powierzchni lub w materiale adsorpcyjnym, takim jak specjalne złoża retencyjne.
Systemy uzdatniania wody — jakie są i jak je stosować?
Systemy uzdatniania wody mają na celu dostosowanie właściwości wody do konkretnych potrzeb. Wszelkie uzdatniacze wody to więc te systemy, których skutkiem działania jest poprawa jej jakości. Zaliczają się do nich filtry odżelaziające, zmiękczacze i filtry membranowe, a także wszelkie dozowniki środków chemicznych takich jak chlor czy ozon, które to substancje mają właściwości dezynfekujące. Systemy uzdatniania wody montuje się niekiedy łącząc wiele metod filtracyjnych naraz, szczególnie w przemyśle. Niezależnie jednak od tego, jakie konkretnie metody uzdatniania wody będą funkcjonować, zależy wcześniej przeprowadzić badanie wody, ponieważ dobór systemu zależy od składu chemicznego, biologicznego i fizycznego konkretnej próbki wody.
Przestrzeganie zasad higieny przy przechowywaniu wody
Problem może stanowić nie tylko skład wody, ale też sposób jej przechowywania. Oczywiście, jakość przechowywanej wody zależy również od jakości wody źródłowej. Niemniej często zapomina się, że o zasadach, które wiążą się z przechowywaniem wody. Ogólne zasady są następujące: pojemnik, np. kanister czy beczka, czy butelka mogą być z tworzywa sztucznego, ze szkła czy stali nierdzewnej. Pojemnik nie może być jednak uszkodzony i musi być w pełni szczelny, aby uniknąć zanieczyszczenia i napowietrzania wody. Miejsce przechowywania pojemnika z wodą powinno być czyste i suche, nie może mieć styczności z substancjami chemicznymi czy toksycznymi. Wodę należy chronić przed źródłem światła słonecznego, ponieważ minimalizuje się tym samym rozwój flory bakteryjnej.
Najczęstszymi problemami obniżającymi jakość wody są te związane z jej biologicznym i chemicznym zanieczyszczeniem oraz zawartością takich substancji jak żelazo (powodujące korozyjność wody), i jony wapnia (sprzyjające powstawaniu kamienia kotłowego). W celu usunięcia niebezpieczeństw stosuje się odpowiednie filtry, zmiękczacze czy odżelaziacze.
