Uzdatnianie wody w służbie zdrowia

Odpowiednie uzdatnianie wody w branży ochrony zdrowia jest sprawą absolutnie priorytetową, jeśli chodzi o zapewnienie pacjentom bezpiecznego przebiegu leczenia. Wszystkie obiekty, które przyjmują pacjentów, wszelkie placówki zdrowia, niezależnie od tego, czy są publicznymi, czy prywatnymi zakładami opieki zdrowotnej, wymagają dobrze funkcjonującego systemu uzdatniania wody. Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Zdrowia, woda nie tylko w szpitalach, ale też w laboratoriach, przychodniach czy aptekach musi spełniać znacznie bardziej rygorystyczne wymagania pod względem jej jakości niż zwykła woda wodociągowa. Z kolei woda specjalnego przeznaczenia, np. do wstrzykiwań, charakteryzować musi się określonymi właściwościami, niemożliwymi do zapewnienia bez profesjonalnego systemu uzdatniania w warunkach laboratoryjnych. Aby osiągnąć najwyższe standardy uzdatniania wody, obiekty ochrony zdrowia wyposażone powinny być więc w określone rozwiązania, dzięki którym dezynfekcja wody gwarantuje pacjentom bezpieczeństwo.

Gdzie w szpitalu potrzebna jest woda?

Aby nakreślić to, jak ważne jest stanie na straży czystej wody w szpitalach, warto nakreślić do jakich celów potrzebna jest woda w tego typu placówkach. Artykuł 8 Ustawy o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta mówi o tym, że pacjent na prawo oczekiwać udzielania z należytą starannością świadczeń zdrowotnych w szpitalu w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Oznacza to zatem, że ma prawo również i do tego, aby dostarczana w szpitalu woda spełniała wszelkie normy jakościowe. Najbardziej pospolitym jej wykorzystaniem to oczywiście dostarczanie wody do picia oraz wykorzystywanie jej do przyrządzania posiłków dla pacjentów. Z oczywistych względów nie może być tutaj mowy o braku zachowania higieny i o zanieczyszczeniu wody. Spożywana woda powinna być pozbawiona bakterii i wirusów, w tym bardzo powszechnej bakterii pałeczki okrężnicy czy bakterii Legionella. Gdyby okazało się, że pacjent zatruł się wodą pitną w szpitalu, takie uchybienie wymogów sanitarnych stanowiłoby poważne naruszenie przez szpital obowiązujących przepisów. Dostarczanie wody pitnej, co wydaje się jednym z najbardziej oczywistych przykładów, to tylko wierzchołek góry zapotrzebowania na wodę w szpitalu. Kuchnia, gdzie przygotowuje się posiłki, pomieszczenia sanitarne gdzie woda potrzebna jest do codziennych czynności toaletowych, to nie wszystko. Wodę używa się również do przeprowadzania zabiegów i operacji, wykorzystywana jest przy stacjach dializ. Wodę wykorzystuje się też w szpitalnych sterylizatorniach – aby było to możliwe, woda musi być klinicznie czysta i nie może zawierać żadnych minerałów, a to z kolei wymaga przeprowadzenia jej demineralizacji.

Najważniejszymi obszarami wykorzystywania wody pochodzenia wodociągowego są zatem:

• Obsługa pacjenta – jako woda pitna i wykorzystywana do przygotowywania posiłków
• Czynności sanitarno-bytowe, w tym mycie pacjentów
• Zasilanie urządzeń – w tym zmywarek, pralni szpitalnej, systemów ogrzewania i klimatyzacji. Kontrola twardości wody, a więc m.in. usuwanie z wody magnezu, żelaza i wapnia, może przyczynić się do przedłużenia trwałości instalacji.
• Niektóre zabiegi i sterylizacja narzędzi — woda specjalnego przeznaczenia, która charakteryzować musi się odpowiednimi parametrami np. odpowiednim stężeniem jonów w przypadku wody do rozcieńczania preparatów do hemodializy. Dopuszcza się tutaj stosowanie wody przeznaczonej do spożycia, jednak ze wsparciem takich metod jej oczyszczania jak odwrócona osmoza lub wymiana jonowa.

Woda a zdrowie pacjentów

1. Zanieczyszczenie środowiska hospitalizowanych pacjentów bywa przyczyną ich wtórnej zachorowalności. Wirusy, bakterie, grzyby czy prątki mogą znajdować się nie tylko w powietrzu czy na powierzchniach takich jak klamki, stoły i inne, ale także w wodzie.
2. Utrzymanie odpowiedniej jakości wody nie pozostaje bez wpływu na zdrowie pacjentów. Usuwanie wirusów z wody chroni przed poważnymi konsekwencjami, od zatrucia pokarmowego po potencjalnie śmiertelne infekcje.
3. Do produkcji wody pozbawionej większości bakterii i wirusów wykorzystuje się filtry osmotyczne. Membrany filtracyjne posiadają specjalne mikroskopijne pory o wielkości zaledwie 0,0001 mikrona, co umożliwia skuteczną eliminację większości mikroorganizmów.
4. Dezynfekcja wody za pomocą generatora dwutlenku chloru oraz lampy UV stanowi dodatkową barierę ochronną przed zanieczyszczeniami biologicznymi. Lampy UV i dwutlenek chloru są skutecznymi metodami eliminacji patogenów w wodzie.
5. W szpitalu szczególną wagę należy przywiązywać do odpowiedniej dezynfekcji w salach z chorymi o obniżonej odporności organizmu. Regularna dezynfekcja kranów, słuchawek prysznicowych oraz nawilżaczy wody jest kluczowa dla zapobiegania wtórnym zakażeniom.
6. Stosowanie sterylnie czystej wody w nawilżaczach zmniejsza ryzyko rozprzestrzeniania się niebezpiecznych dla pacjentów aerozoli w powietrzu.

Dodatkowe zabezpieczenia sanitarno-epidemiologiczne, takie jak dezynfekcja powierzchni i regularne badania jakości wody, są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów i personelu medycznego w szpitalnych warunkach.

Woda do kotłów parowych w szpitalu

Jak wspomniano, woda w szpitalach służy również zasilaniu różnych urządzeń. Wśród nich są kotły parowe, które wytwarzają parę technologiczną. Jeśli woda kotłowa będzie zanieczyszczona, dojść może do wytrącania się z niej osadów. Nadmierna zawartość substancji, takich jak sole, może więc działać osadotwórczo. Odparowywanie wody może być również przyczyną zmiany jej pH, a nawet uwolnienia się niektórych dodatkowych substancji. Osad, czyli kamień kotłowy, na który składają się węglany, siarczany, jony wapnia, magnezu, a także oleje i zawiesiny, powoduje obniżenie wydajności samego kotła, co może być przyczyną awarii, a co za tym idzie, narażenie na koszty, które będzie musiał ponieść szpital. Osad może też zwiększać przepływ wody, zwielokrotniając jej zużycie oraz wyczerpuje energię, co również pociąga za sobą konsekwencje ekonomiczne dla placówki. Dlatego też szpital zadbać powinien o takie parametry wody kotłowej, aby w jak najmniejszym stopniu przyczyniała się do wytrącania osadów oraz powstawania korozji instalacji. Najlepszym rozwiązaniem będą inhibitory korozji i stosowanie odpowiednio zmiękczonej, pozbawionej minerałów wody.

Woda w przychodniach, szpitalach czy gabinetach lekarskich wykorzystywana jest do pracy i dezynfekcji narzędzi i urządzeń, a także do bieżącej opieki nad pacjentami. Woda pitna w szpitalach, podobnie jak w innych miejscach, gdzie serwuje się wodę czy wykorzystuje ją do celów spożywczych, powinna spełniać określone normy, które zapewniają, że jej spożycie będzie bezpieczne dla zdrowia i życia. Woda zaś wykorzystywana do eksploatacji sprzętu medycznego czy wykonywania zabiegów powinna być ultra czysta, pozbawiona — oprócz zanieczyszczeń biologicznych. również substancji organicznych.