Legionella w wodzie – jak ją zwalczyć i zapobiegać jej powracaniu?

Obecność Legionelli w wodzie może nieść za sobą wiele negatywnych skutków dla zdrowia. Czym ona jest, jak można ją zwalczyć i czy istnieje skuteczny sposób na to, aby więcej nam nie zagrażała?

Co to jest Legionella?

Legionella Pneumophila to nazwa bakterii żyjącej w wodzie. Pałeczki Legionelli zostały wyizolowane w latach 70. Odkrycie to spowodowane było koniecznością zbadania przyczyn zgonów filadelfijskich weteranów wojennych armii amerykańskiej. Wówczas nie posiadano jeszcze wiedzy o istnieniu niebezpiecznego szczepu. Powikłania po zakażeniu bakterią zostały nazwane legionellozą, a zalicza się do nich między innymi tzw. gorączka Pontiac z objawami grypopodobnymi – w łagodnym przebiegu oraz ciężkie upośledzenie układu oddechowego ze śmiercią włącznie – w przebiegu ciężkim. 

Czy Legionella powstaje przez zanieczyszczenie rur?

Naturalne warunki występowania Legionelli to środowisko wodne. Legionella w wodzie rozwija się tym intensywniej, im więcej znajduje się w tej wodzie pierwotniaków, namnażając się lub pozostając w uśpieniu nawet latami. Niemniej, środowisko wodne nie musi ograniczać się tylko do naturalnie występujących jezior, stawów czy studni. Rury instalacji wodociągowej, klimatyzatory, systemy grzewcze – wszystko to może być siedliskiem tych bakterii, szczególnie, jeśli rury zawierają osad czy rdzę.  

Czy Legionella ma zapach?

Jak dotąd nie ma doniesień o tym, jakoby bakteria Legionella posiadała zapach, dzięki któremu w łatwy sposób można było rozpoznać jej obecność w systemach wodociągowych. Owszem, zdarza się, że woda skażona bakterią charakteryzuje się nieprzyjemnym zapachem. Wynika to jednak najczęściej z faktu, że oprócz Legionelli znajdują się w niej takie substancje jak siarkowodór, spore ilości żelaza czy manganu.

Czy bakteria Legionella rozwija się w zasobniku ze stali kwasoodpornej?

Jako że bakteria ta rozwija się najczęściej w tzw. wodzie stojącej, to jej obecność może zanieczyścić wodę w każdym zasobniku, którego przyłącze nie jest zamontowane dokładnie w najniższym jego punkcie, co zminimalizowałoby ryzyko powstania tzw. martwych objętości stojącej wody. Jednak stal kwasoodporna wydaje się być dodatkowym czynnikiem, który oddala widmo zanieczyszczenia wody bakterią. Kwasoodoporna stal utrudnia osadzanie się kamienia, jest antykorozyjna, a jej gładka powierzchnia w mniejszym stopniu niż chropowata stwarza warunki do gromadzenia się na niej brudu, w tym bakterii. 

W jakiej temperaturze ginie Legionella?

Bakteria rozwija się najlepiej w wodzie o temperaturze 35-40 stopni Celsjusza. Podgrzanie wody do temperatury około 60-65 stopni C może spowodować częściowe usunięcie szczepów bakterii. Z tego powodu Legionella w bojlerze, który raz na jakiś czas podgrzewalibyśmy do tej temperatury, jest znacznie mniej prawdopodobna, niż w bojlerze, który utrzymuje stałą temperaturę około 40 st. C. Pamiętać jednak trzeba, że podgrzewanie wody w zasobniku nie jest rozwiązaniem idealnym i nie daje stuprocentowej pewności. Musiałoby też następować często, ponieważ rozwój bakterii, przy bardzo wysokiej zawartości dwutlenku węgla, to zaledwie dwa – trzy dni. Ponadto Legionella normy tolerancji na temperaturę na bardzo wysokie – jest w stanie  przetrwać w wodzie chłodnej (ok. 5°C) jak i sięgającej ponad 60°C.

Legionella dezynfekcja – czy chlor usuwa bakterie Legionella? 

Dodanie chloru do instalacji rzeczywiście może usunąć bakterie i pomoże zdezynfekować wodę. Chlor jako utleniacz może likwidować bakterie Legionelli ale środek ten w przypadku wysokiej temperatury podlega szybkiemu utlenieniu i dezaktywacji. Znacznie lepszym  środkiem jest dwutlenek chloru, który nie jest tak wrażliwy na temperaturę, a jego głównym działaniem jest likwidacja biofilmu, co ma kluczowe znaczenie w przypadku zwalczania tego mikroorganizmu. 

Czy jonizator pozbawi wodę bakterii Legionella?

Jony srebra lub miedzi to kolejny sposób na pozbycie się bakterii. Jony te wykazują się toksycznością wobec wielu mikroorganizmów, nie inaczej jest z bakteriami Legionelli, które mogą zostać zniszczone wraz z całym biofilmem. Doświadczenie pokazuje, że metoda ta działa najlepiej, gdy pH wody wynosi do 8. Niestety metale te można zidentyfikować jako  metale ciężkie, ich nadmierna ilość może mieć negatywny wpływ na organizm ludzki.

Jak często wykonywać badanie wody w kierunku bakterii Legionella?

Profilaktyka i systematyczne badania próbek to najlepsza metoda walki z bakteriami w wodzie. Częstotliwość, z jaką należy przeprowadzać badanie Legionella określa Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (rozp. z dnia 7 grudnia 2017 roku.). I tak, jeśli mowa o szpitalach czy placówkach wykonywania świadczeń zdrowotnych, badanie wody musi być wykonane 2 razy do roku. Legionella w hotelu, akademiku czy w innych budynkach zamieszkania zbiorowego powinna być wykluczona z obecności w sieci wodociągowej poprzez test przeprowadzany raz w roku. 

Jak usunąć bakterie Legionella?

Podsumowując, bakterie Legionella żyją w wodzie stojącej, a najlepszym dla ich rozwoju zakresem temperatur jest przedział  35-40 stopni Celsjusza. Aby pozbyć się bakterii należy zapewnić ciągłe dozowanie do wody odpowiednich środków w odpowiedniej ilości, tak aby nie dopuścić do powstania biofilmu oraz ewentualnych osadów.